“Metaverse ve Pazarlama” Konulu bu haftaki sohbetimizde Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi
Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tolga TORUN yer aldı. Sayın TORUN’un büyük bir ilgi ile dinlenen
konuşmasında özetle:
“Pazarlama 1980 sonrası tüketici haklarının gelişmesi, bilincin artması ile satış evresinin çok
sürmeyeceği bir çıkmaza girmiştir. Artık tüketiciler baskıcı satış çalışmalarından yorulmuş ve
tüketimlerini azaltma yoluna gitmişler, doygunluğa ulaşmışlardır. Pazarlama uygulayıcıları tarafından
yeni yaklaşımlar konusunda arayışlar ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu arayışların bir yansıması Alp-
Germen yaklaşım olan ilişkisel pazarlama yaklaşımı olmuştur. Bu yaklaşımın temelini tüketiciye değer
katacak ilişki ağları oluşturmaktadır. Ancak ilişki ağları yoluyla tüketici networkü kurarken
uygulayıcıların karşısında herkese ulaşabilme sorunsalı çıkmıştır. Bu noktada ilişki yaratabilmek adına
elektronik ortamlardan oldukça yararlanmaya başlamışlar, televizyonlar, radyolar, sinema, tiyatro,
konserler ve bunun gibi birçok medya içerisinde tek yönlü iletişimi başlatmışlardır. Ancak iletişimin
tek yönlü olması geri dönüş noktasında başarıyı ölçmede sorunları beraberinde getirmiştir.
1975 yılında ARPA-net projesi olarak ortaya çıkan Internet, yaygınlığı küresel anlamda
1990’ların sonunda bilişim teknolojilerinin yaygınlaşması ile yakalamıştır. Bu yaygınlıkla beraber
tüketicilerin de dâhil olabileceği web 2.0 ortaya çıkmış ve tüketicilerin daha çok vakit geçirdiği bir
alanı oluşturmuştur. Tüketicilere yönelik pazarlama faaliyetlerinin bu alanlara kaydırılmasında da tam
olarak bu sebep vardır: tüketicileri dinleme, anlama ve onlarla etkileşim kurmak. Çünkü web 2.0
etkileşime dayalı bir sistemi getirmiştir. Bu dönemlerde 1992 yılında bilim kurgu yazarı olan
Stephenson Snow Crash adlı romanını çıkarmış ve İnterneti bir ileri boyuta soyut olarak taşımıştır.
Yazara göre artık insanlar sadece internette gezinmeyecek, yaşayacaktır da. Metaverse ismini verdiği
bu sanal dünyada avatarları ile insanlar hayat kuracak ve fiziksel ile sanal dünya ayrılmaz parça haline
gelecektir. Bu fikirden yıllar sonra metaverse benzeri Second Life ortaya çıkmış ve kullanıcılarına yeni
bir yaşam deneyimi vaat etmiştir. Sonrasında ortaya çıkan İnstagram, facebook gibi uygulamaların
temeli de aslen yeni bir hayat ve bilinirlik üzerine kurgulanmıştır. Bu sosyal medyadaki yaygınlık
ilişkisel pazarlama anlayışına yeni bir etkileşim yolu kazandırmıştır. Firmalar aynı kişiler gibi bu
sosyal mecralarda yer alarak tüketicilerle etkileşim kurmaya ve ilişki ağları yaratmaya başlamıştır.
Metaverse ise daha yeni bir terimdir. Arttırılmış gerçeklik, sanal gerçeklik, yapay zekâ, blockchain ve
avatar gibi kavramları bünyesinde birleştiren metaverse’e ilgi gün geçtikçe pazarlama uygulayıcıları

Dede Mah. Sivrioğlu Sokağı Nu:2 Tel: 0222 221 41 41- 0531 783 62 65e-posta: eskisehir@turkocaklari. org.tr Web: www.eskisehirturkocagi.org
Türk Ocağı Bakanlar Kurulu’nun 15.05.1954 tarih ve 4/3055 sayılı kararı ile “Kamu Yararına Çalışır Cemiyet” olarak kabul edilmiştir.
tarafından artmaktadır. Metaverse NFT satışları, avatara dizaynları, ürün geliştirme, veri madenciliği
gibi birçok avantajı ile birlikte hem tüketicilere ulaşma hem de marka iletişimi için bulunmaz bir fırsat
olmaktadır. Metaverse uygulayıcılara tüketiciyi yakından keşfetme ve onlarla arkadaşlık kurabilme
imkanlarını beraberinde getirmiştir. ” Dedi.
Konuklar tarafından ilgiyle takip edilen konuşmanın sonunda konuşmacıya çok sayıda sorulan
soru ve cevaplardan sonra, Eskişehir Türk Ocağı Şube Başkanı Prof. Dr. Nedim Ünal’ın konuşmacıya
şükran beratı takdimi ile program sona erdi.