“İran Türkmenleri” konulu 23.01.2025 tarihli Perşembe Sohbetinde Araştırmacı, çevirmen ve yazar
Şahruz AK ATABAY yer aldı. Sayın AK ATABAY konuşmasında özetle “İran’ın Türkmen Sahra
bölgesinde yaşayan ve bir milyonu aşkın nüfusa sahip olan Türkmenler, İran Türklüğü arasında
kimliklerini en iyi koruyabilen halk olarak bilinse de Türkiye’de bu konuda yeterince çalışma
yapılmamıştır.
“İran Türkmenleri” kavramı, 1881 yılında imzalanan Ahal anlaşması sonucu tarihi Türkmen
topraklarının İran ve Rusya arasında bölünmesi ve bir kısmının İran’a devredilmesinden sonra ortaya
çıkan bir kavramdır.
Hâlihazırda Türkmenler, İran’ın kuzeydoğusunda ve Türkmenistan ile sınırdaş Gülistan ve
Kuzey Horasan vilayetlerinde (genel adı ile Türkmen Sahra bölgesinde) yaşıyorlar.
İran Türkmenleri, günlük hayatlarında ana dillerini kullansalar da Farsça eğitim aldıklarından dolayı
genelde Türkmencede okuryazar değiller; Ama aile ve toplum içerisinde anadilin çoğunlukla sözlü
kullanımı sayesinde Türkmen dili ve kültürünü korumaya çalışılıyorlar.
İran’da radyo ve televizyon devlet tekelindedir. Türkmence yayın yapan bir radyo kanalı mevcut olsa
da mahalli televizyondaki Türkmence programlar oldukça kısıtlıdır. Bölgede birkaç dergi, internet
sitesi ve yayınevi de, iki dilli (yani Farsça-Türkmence) olarak faaliyet göstermektedir.
İran Türkmenleri, Türkistan’daki diğer Türk halkları gibi Sünni-Hanefi mezhebine inanan
Müslümanlar olup dini eğitimlerini kendine özgü medreselerde gerçekleştirir.
Konuşmamızda İran Türkmenlerinin yaşadığı coğrafya; etnik ve dini kimlikleri; toplumsal, siyasi ve
hukuki durumları; ekonomik şartları; dil, edebiyat, kültür, sanat, eğitim, medya ve spor açıdan
özellikleri ve ayrıca diğer ilgili konularda süre ve muhataba uygun bir şekilde bilgi aktarmaya
çalışacağız.” Dedi.
Büyük bir ilgiyle takip edilen ve çok sayıda sorulan Soru ve cevaplardan sonra Ocak
Başkanımız Prof. Dr. Nedim ÜNAL konuşmacıya ŞÜKRAN BERATI takdim etti.